Τους Δραγασάκη, Γεωργιάδη και Λοβέρδο τους ρωτήσατε αν συμφωνούν ;

Ο Ρούντολφ Ελμερ είναι από τους πρώτους «πληροφοριοδότες» (2005), όπως ονομάζονται ο «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος». Εργαζόμενος ως Ελβετός τραπεζίτης στα Νησιά Καϊμάν, ανακάλυψε ένα τεράστιο δίκτυο φοροδιαφυγής εις βάρος όχι μόνο ιδιωτών αλλά και κρατών.

Τα αποκάλυψε μέσω των WikiLeaks και από τότε άλλαξε η ζωή του προς το χειρότερο. Η ιστορία του ανοίγει με λεπτομέρειες τον φάκελο «δημοσίου συμφέροντος», δίνοντας απαντήσεις σε πολλά.

Είμαι μάρτυρας της μεγαλύτερης κλοπής στην ιστορία του κόσμου. Γνωρίζω πολλά από τα βρόμικα κόλπα με τα οποία εξαπατώνται οι κοινωνίες και υποφέρουν εξαιτίας ενός διεφθαρμένου δικτύου πάμπλουτων ιδιωτών και πολυεθνικών εταιρειών.

Είμαι πεπεισμένος ότι έκανα καλό στην ανθρωπότητα και ότι θα κάνω ακόμα περισσότερο με τα τρία ντοκιμαντέρ, τα βιβλία, τις ομιλίες κ.λπ. Προσπαθώ να δείξω ότι μπορεί ακόμα και να κερδίσουμε απέναντι σε αυτό το πανίσχυρο σύστημα, ότι έχει
αδύναμα σημεία και ότι μπορούμε να το αλλάξουμε.

Ο Αμερικανός δικηγόρος μου, Τζακ Μπλουμ, πρώην προϊστάμενος ερευνών της αμερικανικής Γερουσίας, αναφέρει πως τουλάχιστον 80 κράτη συμπεριφέρονται ως εγκληματικό καθεστώς όταν πρόκειται να υπονομεύσουν τους νόμους άλλων κρατών και να αποκομίσουν κέρδος απ’ αυτό.

• Είστε «φορολογικός πρόσφυγας»;

Ναι. Οπως και όλη η οικογένειά μου. Το 2005 η Τζούλιους Μπάερ (σ.σ. ένα παγκόσμιο δίκτυο ιδιωτικών ελβετικών τραπεζών κεφαλαίων και επενδύσεων) αμαύρωσε τη φήμη μου. Αφότου δεν δέχτηκα το μισό εκατ. ελβετικά φράγκα για να μην αποκαλύψω τα όσα ήξερα, βρέθηκα κατηγορούμενος ως εγκληματίας.

Είχα βαρεθεί να αποτελώ μέρος ενός τόσο διεφθαρμένου συστήματος που δεν έκανε τίποτε άλλο από το να δυσκολεύει όλο και περισσότερο τη ζωή των πολιτών, ειδικά των πιο αδύναμων.

Και ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει να είναι φτωχός, χωρίς βοήθεια από πουθενά: μεγάλωσα σε ένα από τα πιο φτωχά προάστια της Ζυρίχης και από τα 11 μου, μετά το σχολείο, έπρεπε να βοηθάω τους γονείς μου, που καθάριζαν γραφεία για τα προς το ζην.

• Πώς νιώθατε όταν δουλεύατε στην τράπεζα;

Δουλεύοντας στην Ελβετία, ένιωθα ότι ήμουν μέρος της αποκαλούμενης οικογένειας Μπάερ και ως πιστοποιημένος δημόσιος λογιστής στο τμήμα εσωτερικού ελέγχου ένιωθα ότι κάνω μια καλή δουλειά. Αυτό άλλαξε στα Νησιά Καϊμάν, όπου βρέθηκα «από την άλλη πλευρά του φράχτη», όπως μου ανακοίνωσε η διεύθυνση.

Ημουν πλέον γενικός λογιστής στα Νησιά Καϊμάν (!) και έτσι άρχισα να μαθαίνω πώς δουλεύουν στ' αλήθεια τα πράγματα στον κόσμο των εξωχώριων εταιρειών, που είναι εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι η κοινωνία έχει μάθει ότι δουλεύουν.

• Πώς και πότε αποφασίσατε να δημοσιοποιήσετε αυτές τις πληροφορίες;

Ηταν μια μακρά διαδικασία. Αρχικά, προσπάθησα να δώσω τις πληροφορίες στην ελβετική εφορία, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Επειτα απευθύνθηκα στα ελβετικά ΜΜΕ, όπου το μόνο που έκαναν ήταν να ενημερώσουν την Τζούλιους Μπάερ, να γράψουν πόσο καθαρές δουλειές κάνει στα Νησιά Καϊμάν και φυσικά να με κανιβαλίσουν. Ακολούθησε εισαγγελική έρευνα στο σπίτι μου το 2005.

Οι Αρχές πήραν αντίγραφο των στοιχείων, αλλά δεν το ερεύνησαν. Τελικά διοχέτευσα ένα μέρος των στοιχείων στα WikiLeaks, τέλη του 2007, καθώς είχα πλέον απογοητευτεί από τις ελβετικές αρχές. Τον Φεβρουάριο του 2009 κατήγγειλα την Τζούλιους Μπάερ ως εγκληματική οργάνωση.

Η καταγγελία κατατέθηκε στην Ομοσπονδιακή Εισαγγελία, η οποία την απέρριψε 10 μέρες μετά γιατί δεν συνδεόταν με την Ελβετία! Ετσι έγινε ξεκάθαρο σε μένα ότι οι πάντες (Αρχές, μίντια, εισαγγελείς) προτιμούσαν τη διαφύλαξη του τραπεζικού απορρήτου από την αποκάλυψη της καταχρηστικής συμπεριφοράς της εταιρείας.

• Το έχετε μετανιώσει;

Καθόλου! Δεν το μετάνιωσα και εξακολουθώ να μάχομαι για έναν καλύτερο κόσμο. Εμαθα ότι ήμουν και αποτελώ ακόμα μέρος της μεγαλύτερης ληστείας μέχρι σήμερα, όπου χώρες κλέβουν χρήματα από τους γείτονές τους και επί τούτου αφήνουν τους λαούς των άλλων χωρών να υποφέρουν.

Γι’ αυτό που μετανιώνω βαθιά είναι για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η οικογένειά μου. Εχουμε εκτεθεί σε ένα κυνήγι μαγισσών στην Ελβετία: η τράπεζα χρησιμοποίησε ιδιωτικούς ντετέκτιβ για να μας παρενοχλήσει, είχαμε απειλές για τη ζωή μας, όχι μόνο εγώ αλλά και η γυναίκα μου και η εξάχρονη κόρη μου, χωρίς καμία προστασία από την αστυνομία. Τέθηκα υπό περιορισμό για 217 μέρες.

Απαγορεύτηκε στη γυναίκα μου να με επισκεφτεί. Βίωσα έναν κοινωνικό και οικονομικό θάνατο, έχασα όλους τους φίλους μου. Ακόμα και σήμερα έχω την αίσθηση ότι το ελβετικό δικαστικό σύστημα μου συμπεριφέρεται σαν να είμαι τρομοκράτης. Πλέον, έχω υποστήριξη από τα αριστερά πολιτικά κόμματα της Ευρώπης, ωστόσο τα σοσιαλιστικά κόμματα δεν μας υποστηρίζουν καθόλου.

• Τι σας έκανε να εναντιωθείτε απέναντι σε ένα δυνατό και ισχυρό σύστημα;

Για να είμαι ξεκάθαρος, θεωρώ ότι το 80% των τραπεζιτών είναι αξιόπιστοι άνθρωποι. Οι υψηλόβαθμοι διαχειριστές και οι σύμβουλοι πελατών είναι που γνωρίζουν τα ένοχα μυστικά των πελατών τους και τους συμβουλεύουν πώς να φοροδιαφεύγουν, ακόμα και πώς να διαπράττουν εγκλήματα.

Σε μερικές περιπτώσεις γνωρίζουν ακόμα και για καθαρά χρήματα που διοχετεύτηκαν σε βρόμικες υποθέσεις διαφθοράς, ακόμα και για χρηματοδότηση τρομοκρατών.

• Είναι πράγματι τόσο ισχυρό το «σύστημα» (τράπεζες, ιδρύματα κ.λπ.);

Είναι πολύ απλό: αφορά την απληστία και την εξουσία! Πρόκειται για ένα απίστευτα εύρωστο και αρραγές σύστημα, οργανωμένο με αξιοθαύμαστο τρόπο. Προσωπικά, το βλέπω ως «συστημική διαφθορά». Γνωρίζουμε ότι το χρήμα κάνει τον κόσμο να γυρίζει, αλλά αυτή η υπόθεση δεν αφορά μόνο το χρήμα, γίνεται για την απληστία της εξουσίας.

Οι ισχυροί παίκτες είναι οι τράπεζες, ακόμα περισσότερο οι πολυεθνικές, ορισμένοι πάμπλουτοι ιδιώτες, οι τέσσερις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες και το δικαστικό σύστημα.

Η ίδια η Εισαγγελία προστατεύει το σύστημα που αποκαλώ «χρυσό μόσχο» μιας χώρας: το τραπεζικό απόρρητο, η αυτοκινητοβιομηχανία, η πολεμική βιομηχανία, ο έλεγχος του διαδικτύου από τις ΗΠΑ, η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου στην Ελβετία κ.λπ. Με ποιον τρόπο η Εισαγγελία προστατεύει τον «χρυσό μόσχο»; Απλά με το να μη διερευνά υποθέσεις που θα μπορούσαν να απειλήσουν το σύστημα.

• Κάποιοι μπορεί να σκεφτούν ότι δεν είστε παρά ένα «καρφί».

Ο όρος «καρφί» είναι εντελώς λανθασμένος. Είμαι πεπεισμένος ότι λέω την αλήθεια, ότι είμαι ένας συνειδητός αντιρρησίας, πείτε το «πληροφοριοδότης», γιατί έφερα και εξακολουθώ να φέρνω στο φως πράγματα που ο καθένας χρειάζεται να ξέρει ώστε να γνωρίζει από ποιον υποφέρει τόσο φριχτά.

• Ενας τραπεζίτης που τολμά να προκαλέσει τις εξωχώριες εταιρείες. Πόσο επικίνδυνο, ευγενές ή βλακώδες είναι αυτό;

Ναι, είναι βλακώδες για κάποιους, αν σκεφτείς ότι αν δεν είχα φανερώσει την αλήθεια, θα ήμουν πολύ πλούσιος σήμερα. Αντιθέτως, σήμερα είμαι ένα άτομο που έχει υψηλή αξιοπιστία, καθώς έχω εργαστεί σε οκτώ φορολογικούς παραδείσους.

Είμαι μάρτυρας της μεγαλύτερης κλοπής στην ιστορία του κόσμου. Γνωρίζω πολλά από τα βρόμικα κόλπα με τα οποία εξαπατώνται οι κοινωνίες και υποφέρουν εξαιτίας ενός διεφθαρμένου δικτύου πάμπλουτων ιδιωτών και πολυεθνικών εταιρειών.

• Μπορεί μια κυβέρνηση να είναι εγκληματίας;

Υπάρχουν πολλές τέτοιες στον κόσμο. Ο Αμερικανός δικηγόρος μου, Τζακ Μπλουμ, πρώην προϊστάμενος ερευνών της αμερικανικής Γερουσίας, αναφέρει πως τουλάχιστον 80 κράτη συμπεριφέρονται ως εγκληματικό καθεστώς όταν πρόκειται να υπονομεύσουν τους νόμους άλλων κρατών και να αποκομίσουν κέρδος απ' αυτό.

Προφανές παράδειγμα, η περίπτωση της τράπεζας HSBC της Γενεύης, που κατηγορήθηκε για ξέπλυμα μαύρου χρήματος και πλήρωσε 40 εκατ. ελβετικά φράγκα για να κλείσει η υπόθεση του ξεπλύματος (όχι, όμως, και της φοροδιαφυγής) εναντίον της. Αυτό δεν είναι μια συναλλαγή μεταξύ εγκληματιών ;

• Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να προχωρήσετε τελικά στις αποκαλύψεις;

Δεν ήταν κάποια στιγμή, ήταν η διαδικασία της ανακάλυψης ότι υπηρετώ ένα εγκληματικό σύστημα. Η τράπεζα με ανάγκασε να περάσω τεστ αλήθειας και απειλήθηκε η ζωή μου. Δεν είχα άλλη επιλογή από τη δημοσιοποίηση του γεγονότος ότι κατέχω στοιχεία και ότι αυτό είναι η ασφάλεια για τη ζωή μου.

Ταυτοχρόνως, είμαι πεπεισμένος ότι έκανα καλό στην ανθρωπότητα και ότι θα κάνω ακόμα περισσότερο με τα τρία ντοκιμαντέρ, τα βιβλία, τις ομιλίες κ.λπ. Προσπαθώ να δείξω ότι μπορεί ακόμα και να κερδίσουμε απέναντι σε αυτό το πανίσχυρο σύστημα, ότι έχει αδύναμα σημεία και ότι μπορούμε να το αλλάξουμε.

• Γιατί φοβούνται τόσο πολύ την αποκάλυψη πληροφοριών;

Γιατί τότε ο απλός άνθρωπος θα καταλάβει πόσο βλάκας είναι που πληρώνει φόρους. Συν το ότι ενώ αυτός πληρώνει, οι πολυεθνικές και οι πάμπλουτοι ιδιώτες εξαπατούν την κοινωνία. Βέβαια, η ιδιωτικότητα είναι σοβαρό θέμα και πρέπει να προστατεύεται με κάθε τρόπο. Ωστόσο, αν νόμοι όπως το τραπεζικό απόρρητο χρησιμοποιούνται για την εξαπάτηση της κοινωνίας, τότε η ιδιωτικότητα πρέπει να παραμερίζεται και οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι προσβάσιμες στον καθένα.

• Πώς μπορούν να αντισταθούν οι πολίτες;

Η αντίσταση είναι μικρή γιατί ακόμη δεν υποφέρουμε αρκετά. Ωστόσο, υπάρχει ένας μεγάλος οργανισμός στις ΗΠΑ -«Nonviolent Conflicts»- που παρέχει μέσω διαδικτύου συμβουλές για αντίσταση χωρίς τη χρήση βίας. Επίσης, είμαι μέλος του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης, που παρέχει τεκμήρια και εξαιρετική ανάλυση για το πώς έχει διαμορφωθεί η παγκόσμια κατάσταση στους φορολογικούς παραδείσους.

Αυτή την εβδομάδα αποκαλύφθηκε ότι η απώλεια φόρων (εξαιτίας του μοιράσματος των κερδών στους ημετέρους) από τις πολυεθνικές είναι 500 δισ. δολάρια, κάτι που είναι σκανδαλώδες και ο απλός άνθρωπος δεν πρέπει να το ανέχεται. Ξέρετε, οι περισσότεροι Ελβετοί σκέφτονται όπως εγώ, παρ’ όλα αυτά οι πολιτικοί, το κοινοβούλιο, ακόμα και το δικαστικό σύστημα υπονομεύονται και ελέγχονται από τις πολυεθνικές εταιρείες και το δίκτυο των πάμπλουτων ιδιωτών.

Είναι καιρός να επιβληθούν κυρώσεις στους φορολογικούς παραδείσους και οι εμπλεκόμενοι τραπεζίτες, φορολογικοί δικηγόροι, δικαστές, ακόμα και μέλη των τεσσάρων μεγάλων ελεγκτικών εταιρειών να αντιμετωπίσουν πολυετείς καταδίκες φυλάκισης αν συλληφθούν να υποστηρίζουν φοροδιαφυγή ή φοροαποφυγή, ξέπλυμα μαύρου χρήματος κ.λπ.

Δεύτερον, είναι σημαντικό να υπάρξει ένας ευρωπαϊκός νόμος προστασίας των πληροφοριοδοτών, γιατί μόνο έτσι θα αποκαλυφθεί το κακό που γίνεται. Χωρίς επαρκή προστασία, οι πληροφοριοδότες θα παραμείνουν σιωπηλοί, κάτι που αποτελεί μέχρι στιγμής τη μόνη συνετή επιλογή που έχουν. Τρίτον, αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, πιθανότατα θα έχουμε κάτι ανάλογο της Γαλλικής Επανάστασης, ίσως μια πανευρωπαϊκή επανάσταση.

• Υπάρχει κάτι που φοβάστε;

Ναι, είμαι μόνος και λίγο φοβισμένος γιατί είμαι σύζυγος και πατέρας, αγαπώ την οικογένειά μου και φοβάμαι μην τη χάσω! Ωστόσο, πιστεύω στον Θεό που παίρνει τον φόβο μου και μου δίνει καθημερινά δύναμη να βαδίσω σύμφωνα με τον Λόγο Του. Γι’ αυτό επέστρεψα στην Ελβετία το 2010, για να πιάσω τον ταύρο (το τραπεζικό απόρρητο) από τα κέρατα και να αντιμετωπίσω τους πραγματικούς στόχους του στο «σπήλαιο με τους λέοντες».

Το ντοκιμαντέρ για το θέμα «Greed, a fatal desire» («Απληστία, ένα μοιραίο πάθος») της Deutsche Welle είναι ελεύθερο στο διαδίκτυο, σε τέσσερις γλώσσες.

Το υπ. Δικαιοσύνης ετοιμάζει νομοσχέδιο για τους whistleblowers

Απροστάτευτοι οι πληροφοριοδότες

Δεν υπάρχει πραγματική προστασία για τους πληροφοριοδότες στην Ευρώπη. Θεωρούνται υπαίτιοι κακών, εγκληματίες, παράνομοι. Και οι όποιοι νόμοι για την προστασία τους πάντα αφήνουν «κενά» ώστε κανείς από τους μάρτυρες αυτούς να μην μπορούν ουσιαστικά να προστατευτούν.

Στην Ελλάδα, ανάμεσα σε άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες με στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς, το υπουργείο Δικαιοσύνης ετοιμάζει ειδικό νομοσχέδιο και για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers). Μιλήσαμε με τη Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, εκ μέρους της οποίας ο Στέλιος Φαζάκης μάς απάντησε σχετικά με το τι ισχύει έως σήμερα, ποιες αλλαγές αναμένεται να γίνουν και πού στοχεύουν:

Τι ισχύει

Με σχετική νομοθεσία του 2014, Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ Α'85/7.4.2014), ορίστηκαν νέες εγγυήσεις με σκοπό την ενθάρρυνση της υπεύθυνης παροχής πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές.
»Ειδικότερα, εισήχθη για πρώτη φορά η προστασία μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι προστατεύονται από ποινικές διώξεις εναντίον τους μετά από μήνυση ή έγκληση για τα αδικήματα της ψευδορκίας, της ψευδούς καταμήνυσης, της συκοφαντικής δυσφήμησης, της παραβίασης υπηρεσιακού απορρήτου ή των προσωπικών δεδομένων και υπαγωγή στις διατάξεις προστασίας μαρτύρων (φύλαξη, απόκρυψη των προσωπικών τους στοιχείων κατά τη διεξαγωγή της ποινικής διαδικασίας, μεταβολή των στοιχείων της ταυτότητάς τους κ.λπ.).
»Ταυτόχρονα, οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος που εργάζονται στον δημόσιο τομέα προστατεύονται από απόλυση, από οποιαδήποτε πειθαρχική διαδικασία ή τιμωρία, δεν εξαιρούνται από τη διαδικασία προαγωγής και δεν υφίστανται δυσμενή διακριτική μεταχείριση.

Επεξεργασία νομοσχεδίου

Η εν λόγω νομοθεσία δεν θεωρείται επαρκής. Εφαρμόζεται μόνο για αδικήματα διαφθοράς, ενώ δεν συμπεριλαμβάνει την προστασία των φυσικών προσώπων που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα και προβαίνουν σε παροχή πληροφοριών.
Επίσης, δίνεται έμφαση κατά βάση στην ποινική δικονομία - και εκεί με δομικά προβλήματα. Η Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης της Διαφθοράς επεξεργάζεται την ενίσχυση αυτής της νομοθεσίας. Στόχος είναι να επεκταθεί το καθεστώς προστασίας και σε καταγγέλλοντες άλλων υποθέσεων σοβαρής εγκληματικότητας, όπως είναι η φοροδιαφυγή.
Επιπλέον, θέλουμε να διασφαλιστούν η σαφήνεια και η ενιαία εφαρμογή ενός θεσμικού πλαισίου για το whistleblowing και στον ιδιωτικό τομέα, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία από διακρίσεις ή πειθαρχική δίωξη των εργαζομένων εκεί.

Συγκεκριμένα, οι ισχύουσες διατάξεις θα πρέπει να ενισχυθούν προς τις εξής κατευθύνσεις:

• Θα ήταν σημαντική η εμπέδωση της διάκρισης μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου. Στον πρώτο θα επιτυγχάνεται η αναφορά παρατυπιών και στον δεύτερο θα καταγγέλλονται οι πράξεις διαφθοράς/απάτης.
• Θα πρέπει να καθιερωθούν κανόνες για την παρακολούθηση της πορείας των καταγγελιών, ιδίως μέσω της καθιέρωσης κεντρικής υπηρεσίας για λήψη, επεξεργασία και διαχείριση καταγγελιών σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
• Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να προστατευτούν (και δικαστικά) από τυχόν εργασιακή αντεκδίκηση

Διάσημοι whistleblowers

Για το LuxLeaks, το σκάνδαλο που συγκλόνισε το Λουξεμβούργο με τις συμφωνίες αποφυγής φόρων δισεκατομμυρίων ανάμεσα στις φορολογικές αρχές της χώρας και πολυεθνικές, το πρόσωπο-κλειδί ήταν ο Αντουάν Ντελτούρ.

Για τα Panama Papers, με τη διαρροή 11,5 εκατομμυρίων εγγράφων αναφορικά με τη δραστηριότητα 214.488 εξωχώριων, γνωρίζουμε μόνο το ψευδώνυμο: Τζον Ντόου. 

Για τη λίστα Λαγκάρντ, με τους 130.000 πιθανούς φοροφυγάδες διαφόρων εθνικοτήτων με λογαριασμούς σε ελβετικές τράπεζες, το πρόσωπο που έριξε φως στην υπόθεση είναι ο Ερβέ Φαλσιανί.

Μαζί τους οι Τζούλιους Ασάνζ και Εντουαρτ Σνόουντεν, έως κοινοί πληροφοριοδότες (αποκαλύψεις για ποικίλα εγκλήματα, από οικονομικά μέχρι διεθνούς κατασκοπίας ιδιωτών). Από Ελληνες πληροφοριοδότες (ακόμη και επίδοξους) δεν γνωρίζουμε απολύτως κανέναν (αν υπάρχει κάποιος).


 Συντάκτης: Νόρα Ράλλη
Πηγή Εφημερίδα Συντακτών