Ο αγνός ήχος της μουσικής - 2. Από τον Διόνυσο στις Απόκριες

Οι ελληνικές απόκριες έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα και συνδέονται άμεσα µε την λατρεία του Θεού Διονύσου. Η αγγλική λέξη «carnival», που όλοι μας γνωρίζουμε, προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σημαίνει τη «διακοπή της βρώσης κρέατος». 

Στα ελληνικά το λατινογενές Καρναβάλι ταυτίζεται με τη λέξη «απόκρεω ή

αποκριά» και έχει ακριβώς την ίδια ερμηνεία.  

Αυτή η δημοφιλής παράδοση προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιµή του Διονύσου, θεού του κρασιού και της ευθυμίας. Οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν διάφορες μάσκες και ξεχύνονταν στους δρόμους. 

Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των τελετουργιών ήταν η «προκλητική» συμπεριφορά με τους συμμετέχοντες να επιδίδονται σε τολμηρές πράξεις και να εκφράζονται με βωμολοχίες. Έτσι, στις Διονυσιακές γιορτές οι «σάτυροι» έκρυβαν την αληθινή τους ταυτότητα πίσω από τις μάσκες και εξέφραζαν ελεύθερα τις κρυφές ερωτικές τους σκέψεις.

Πηγή : www.maxmag.gr

Τα Τραγούδια της Αποκριάς 

Σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας, αλλά και του εξωτερικού, ο λαός από τα πανάρχαια χρόνια δημιουργούσε δρώμενα για να βοηθήσει την Άνοιξη να νικήσει τον Χειμώνα. 

Τα δρώμενα αυτά είχαν μαγικό χαρακτήρα, εφάρμοζαν δηλαδή την αρχή της μιμητικής μαγείας (υποκρίνομαι ότι συμβαίνει αυτό που θέλω να συμβεί), όπως εξηγεί ο Frazer στο μνημειώδες έργο του «The Golden Bough: A Study in Comparative Religion». Τα δρώμενα γίνονταν τέλος Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου.



Η εξήγηση που δίδεται από τους μελετητές της Λαογραφίας, είναι ότι ο λαός πίστευε πως με αυτόν τον τρόπο θα ενεργοποιούσε το αντρικό στοιχείο, ώστε να γονιμοποιηθεί η κοιμισμένη από τον Χειμώνα Φύση. 

Η εξύμνηση του ανδρισμού, σε αυτή την περίπτωση, δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν «φαλλοκρατική αντίληψη», με την έννοια που δίνουν οι ελληναράδες. Εδώ, υπάρχει η αγωνιώδης προσμονή της κοινότητας, στον φανταστικό Κωσταντή, που θα ερχόταν ντούρος, να τους σώσει από την πείνα. Στην μαγική λαϊκή αντίληψη, δύο είναι οι δυνάμεις που πρέπει επειγόντως να συνουσιαστούν: Ο Φαλλός και η Φύση.

 



Τα τραγούδια αποδίδονται κατά κανόνα από γέροντες, εξηγείται μόνο με όρους μαγείας: οι γέροι ομολογούν ότι η νταβραντισμένη νεότητα είναι αυτή που θα φέρει το ποθητό αποτέλεσμα και συνεπώς, απαξιώνουν θεληματικά -και σκόπιμα- τους εαυτούς τους. Χαρακτηριστικό δείγμα απαξίωσης της σεξουαλικής ικανότητας των γερόντων στο «Επαντρεύαν ένα γέρο», Γαμοτράγουδο Καρύστου Ευβοίας...

Ανάλογη απαξίωση παρατηρείται και για τους ιερείς. Και ο παπάς και η παπαδιά αντιμετωπίζονται σκωπτικά στον κύκλο των Γαμοτράγουδων, κάτι που εξηγείται από τους μελετητές ως προσωρινή συμμαχία με τη Μαγεία.


Ουσιαστικά, οι γερόντισσες και γέροι στα γαμοτράγουδα πρόσκαιρα εγκαταλείπουν τις θρησκευτικές τους αρχές και γίνονται για λίγο διάστημα θιασώτες Μαγείας. Αργότερα βέβαια, επανέρχονται στον εκκλησιαστικό χώρο και εξομολογούνται το «αμάρτημα» που το έκαναν, όχι γιατί ήθελαν να λοιδορήσουν τον παπά, αλλά γιατί έτσι τους έμαθαν από τα μικρά τους οι παλιοί πως πρέπει να γίνει. Χαρκτηριστικός "Ο Παπάς", γαμοτράγουδο Λέρου... 

 

Πηγή : www.ogdoo.gr

Καλή Σαρακοστή.