Ξεκινήστε το διάβασμα του κατωτέρω, χωρίς να σας φανεί μεγάλο κείμενο, μιας και διαβάζοντας την κάθε αράδα, θα "πεινάτε" για να διαβάστε τις επόμενες, κρατώντας κατά νου την τερατώδη ... άποψη του George Soros : αν θέλεις να κερδίσεις από μια κατάσταση αλλά δεν μπορείς να την προβλέψεις, δημιούργησέ την!
Αφιερωμένο σε όσους σκέφτηκαν να προτείνουν του Σαπουτζόγλου - Ρουμελιώτη (ο πρώτος άμεσα εμπλεκόμενος στην απάτη της Proton bank και ο δεύτερος κατηγορούμενος μεν, που δεν δικάστηκε δε, με τις πλάτες του ΠΑΣΟΚ, για την υπόθεση της Τράπεζας Κρήτης).
Γ.Θ.Κ.
Hedge fund: παιχνίδι μόνο για μεγάλους (1)
Καθώς πλησιάζει η ώρα της αξιολόγησης για την επόμενη δόση τής
"θεσμικής" βοήθειας του τρίτου -και αριστερώτερου- μνημονίου, μπαίνουμε
και στην τελική ευθεία για την λύση τού προβλήματος των μη
εξυπηρετούμενων δανείων. Έτσι, όλο και συχνότερα ακούμε να γίνεται λόγος
για κάποια μεγάλα distress fund, τα οποία ενδιαφέρονται να
αγοράσουν "μπιρ παρά" αυτά τα δάνεια, ευελπιστώντας ότι θα αποκομίσουν κέρδη ή, όπως λέει ο λαός, θα βγάλουν από την μύγα σπλήνα.
Στα distress funds είχαμε αναφερθεί εκτενώς πριν τρία χρόνια, στο κείμενο με τίτλο "Distress funds: οι "ευκαιρίες" τής κρίσης". Εκείνο που δεν είχαμε πει τότε, ήταν ότι το distress fund δεν είναι παρά μια μορφή hedge fund, άλλος ένας όρος που μπήκε στην ζωή μας τα τελευταία χρόνια. Κι επειδή μάλλον είναι πολλοί εκείνοι που δεν καταλαβαίνουν τέτοιους όρους και δεν γνωρίζουν την σημασία τους, ας δούμε σήμερα αναλυτικά τι πράγμα είναι το hedge fund.
Όπως υπεννοεί ο ίδιος ο όρος (hedge = φράχτης, fund = κεφάλαιο), hedge fund λέγεται ένα κεφάλαιο το οποίο επενδύεται με αντισταθμισμένο (εξασφαλισμένο) κίνδυνο. Τουλάχιστον, έτσι θα έπρεπε να είναι. Το hedge fund, δηλαδή, θα έπρεπε να επενδύει τα κεφάλαιά του με τέτοιον τρόπο ώστε ο αυξημένος κίνδυνος μιας θέσης να αντισταθμίζεται με την σιγουριά μιας άλλης. Για παράδειγμα, αντισταθμίζουμε το ρίσκο τής επιθετικής τοποθέτησης σε κάποια μετοχή τής οποίας προσδοκούμε άνοδο τιμής, με μια αμυντική αγορά ενός παράγωγου πτωτικού συμβολαίου. Όμως, στην πράξη τα πράγματα είναι τόσο διαφορετικά ώστε ο όρος hedge fund να θεωρείται πλέον παραπλανητικός.
Για να καταλάβουμε πώς δουλεύει το σύστημα, ας πάμε λίγο πίσω στον χρόνο. Τον Μάρτιο του 1949 ο αυστραλός συγγραφέας, οικονομολόγος και δημοσιογράφος Άλφρεντ Ουίνσλοου Τζόουνς γράφει ένα οικονομικού περιεχομένου άρθρο για το περιοδικό Fortune με τίτλο "Τάσεις στις προβλέψεις". Ενώ ετοιμάζει το άρθρο του, του έρχεται η ιδέα να εφαρμόσει στην πράξη αυτά που είχε ανακαλύψει σχετικά με τις προβλέψεις. Έτσι, ιδρύει την A.W.Jones & Co και ξεκινάει. Βέβαια, δεν έχει κεφάλαια αλλά αυτό στον καπιταλισμό είναι μια λεπτομέρεια επουσιώδους σημασίας.
Με βάση τις προβλέψεις του, ο Τζόουνς καταρτίζει δυο λίστες: μία με τις μετοχές των οποίων η τιμή αναμένεται να πέσει και μία με εκείνες που αναμένεται να ανεβεί. Πλησιάζει τους κατόχους μετοχών της πρώτης λίστας και τους ζητάει να του "νοικιάσουν" τις μετοχές τους για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, με την λήξη του οποίου θα τους τις επιστρέψει μαζί με έναν τόκο (ως "ενοίκιο"). Μόλις παίρνει αυτές τις μετοχές στα χέρια του, τις πουλάει και με το αντίτιμο αγοράζει μετοχές τής δεύτερης λίστας. Η ιδέα είναι απλή: όταν λήξει το χρονικό διάστημα του ενοικίου, θα πουλήσει τις δεύτερες μετοχές με κέρδος και με αυτά τα λεφτά θα αγοράσει τις πρώτες σε χαμηλότερη τιμή από εκείνη που τις είχε πουλήσει, ώστε να τις επιστρέψει στους κατόχους τους. Με αυτό τον τρόπο θα μαζέψει κέρδη και από τις μετοχές που θα χάσουν αξία και από τις μετοχές που θα κερδίσουν.
Το κόλπο δούλεψε και η εταιρεία σημείωσε κέρδη 40.000 δολλαρίων, εκμεταλλευόμενη κεφάλαια ύψους μόλις 100.000 δολλαρίων. Δίχως να το ξέρει, ο Τζόουνς είχε συστήσει το πρώτο hedge fund της ιστορίας. Χωρίς να το ξέρει, επίσης, είχε εφεύρει την πρώτη στρατηγική τοποθέτησης κεφαλαίων τύπου long και short, για την οποία δεν χρειάζονται κεφάλαια αλλ' απλώς εμπορική πίστη. Ο Τζόουνς συνέχισε να βγάζει λεφτά μ' αυτόν τον τρόπο, μέχρι το 1989 που μας άφησε χρόνους. Σήμερα, τα hedge fund που διαχειρίζεται η A.W.Jones & Co ξεπερνούν το ένα τρισ. δολλαρίων.
Η δυνατότητα δίδυμης (και από άνοδο και από πτώση) δημιουργίας κερδών και, μάλιστα, χωρίς ίδια κεφάλαια δεν ήταν δυνατόν να περάσει απαρατήρητη από τα κοράκια τού διεθνούς κεφαλαίου.
αγοράσουν "μπιρ παρά" αυτά τα δάνεια, ευελπιστώντας ότι θα αποκομίσουν κέρδη ή, όπως λέει ο λαός, θα βγάλουν από την μύγα σπλήνα.
Στα distress funds είχαμε αναφερθεί εκτενώς πριν τρία χρόνια, στο κείμενο με τίτλο "Distress funds: οι "ευκαιρίες" τής κρίσης". Εκείνο που δεν είχαμε πει τότε, ήταν ότι το distress fund δεν είναι παρά μια μορφή hedge fund, άλλος ένας όρος που μπήκε στην ζωή μας τα τελευταία χρόνια. Κι επειδή μάλλον είναι πολλοί εκείνοι που δεν καταλαβαίνουν τέτοιους όρους και δεν γνωρίζουν την σημασία τους, ας δούμε σήμερα αναλυτικά τι πράγμα είναι το hedge fund.
 |
| 1968: Όταν η Γουώλ Στρητ ανακάλυπτε τo hedge fund |
Όπως υπεννοεί ο ίδιος ο όρος (hedge = φράχτης, fund = κεφάλαιο), hedge fund λέγεται ένα κεφάλαιο το οποίο επενδύεται με αντισταθμισμένο (εξασφαλισμένο) κίνδυνο. Τουλάχιστον, έτσι θα έπρεπε να είναι. Το hedge fund, δηλαδή, θα έπρεπε να επενδύει τα κεφάλαιά του με τέτοιον τρόπο ώστε ο αυξημένος κίνδυνος μιας θέσης να αντισταθμίζεται με την σιγουριά μιας άλλης. Για παράδειγμα, αντισταθμίζουμε το ρίσκο τής επιθετικής τοποθέτησης σε κάποια μετοχή τής οποίας προσδοκούμε άνοδο τιμής, με μια αμυντική αγορά ενός παράγωγου πτωτικού συμβολαίου. Όμως, στην πράξη τα πράγματα είναι τόσο διαφορετικά ώστε ο όρος hedge fund να θεωρείται πλέον παραπλανητικός.
Για να καταλάβουμε πώς δουλεύει το σύστημα, ας πάμε λίγο πίσω στον χρόνο. Τον Μάρτιο του 1949 ο αυστραλός συγγραφέας, οικονομολόγος και δημοσιογράφος Άλφρεντ Ουίνσλοου Τζόουνς γράφει ένα οικονομικού περιεχομένου άρθρο για το περιοδικό Fortune με τίτλο "Τάσεις στις προβλέψεις". Ενώ ετοιμάζει το άρθρο του, του έρχεται η ιδέα να εφαρμόσει στην πράξη αυτά που είχε ανακαλύψει σχετικά με τις προβλέψεις. Έτσι, ιδρύει την A.W.Jones & Co και ξεκινάει. Βέβαια, δεν έχει κεφάλαια αλλά αυτό στον καπιταλισμό είναι μια λεπτομέρεια επουσιώδους σημασίας.
Με βάση τις προβλέψεις του, ο Τζόουνς καταρτίζει δυο λίστες: μία με τις μετοχές των οποίων η τιμή αναμένεται να πέσει και μία με εκείνες που αναμένεται να ανεβεί. Πλησιάζει τους κατόχους μετοχών της πρώτης λίστας και τους ζητάει να του "νοικιάσουν" τις μετοχές τους για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, με την λήξη του οποίου θα τους τις επιστρέψει μαζί με έναν τόκο (ως "ενοίκιο"). Μόλις παίρνει αυτές τις μετοχές στα χέρια του, τις πουλάει και με το αντίτιμο αγοράζει μετοχές τής δεύτερης λίστας. Η ιδέα είναι απλή: όταν λήξει το χρονικό διάστημα του ενοικίου, θα πουλήσει τις δεύτερες μετοχές με κέρδος και με αυτά τα λεφτά θα αγοράσει τις πρώτες σε χαμηλότερη τιμή από εκείνη που τις είχε πουλήσει, ώστε να τις επιστρέψει στους κατόχους τους. Με αυτό τον τρόπο θα μαζέψει κέρδη και από τις μετοχές που θα χάσουν αξία και από τις μετοχές που θα κερδίσουν.
Το κόλπο δούλεψε και η εταιρεία σημείωσε κέρδη 40.000 δολλαρίων, εκμεταλλευόμενη κεφάλαια ύψους μόλις 100.000 δολλαρίων. Δίχως να το ξέρει, ο Τζόουνς είχε συστήσει το πρώτο hedge fund της ιστορίας. Χωρίς να το ξέρει, επίσης, είχε εφεύρει την πρώτη στρατηγική τοποθέτησης κεφαλαίων τύπου long και short, για την οποία δεν χρειάζονται κεφάλαια αλλ' απλώς εμπορική πίστη. Ο Τζόουνς συνέχισε να βγάζει λεφτά μ' αυτόν τον τρόπο, μέχρι το 1989 που μας άφησε χρόνους. Σήμερα, τα hedge fund που διαχειρίζεται η A.W.Jones & Co ξεπερνούν το ένα τρισ. δολλαρίων.
Η δυνατότητα δίδυμης (και από άνοδο και από πτώση) δημιουργίας κερδών και, μάλιστα, χωρίς ίδια κεφάλαια δεν ήταν δυνατόν να περάσει απαρατήρητη από τα κοράκια τού διεθνούς κεφαλαίου.
Υπολογίζεται ότι
σήμερα υπάρχουν κάπου 10.000 hedge fund ανά την υφήλιο, τα οποία
πραγματοποιούν συναλλαγές 3 τρισ. δολλαρίων σε καθημερινή βάση.
Φυσικά, η έδρα όλων αυτών βρίσκεται σε φορολογικούς παραδείσους (τα δυο
στα τρία εδρεύουν στις Νήσους Καϋμάν) και η αμοιβή των διαχειριστών τους
(οι οποίοι στην πλειοψηφία τους στεγάζονται στην Γουώλ Στρητ της Νέας
Υόρκης και στο Σίτυ του Λονδίνου) ακολουθεί συνήθως τον κανόνα 2 + 20
(2% επί των διαχειριζομένων κεφαλαίων συν 20% επί των ετησίων κερδών).
Επειδή από την φύση τους τα hedge fund βολεύονται και με πολύ χαμηλές ποσοστιαίες αποδόσεις, σωρεύουν κέρδη τόσο από τον όγκο των συναλλαγών όσο και από τον όγκο των τοποθετημένων κεφαλαίων. Για παράδειγμα: 10 εκατ. ευρώ που αλλάζουν θέση μέσα σε δυο μέρες με απόδοση 0,1%, αποδίδουν μεν "μόνο" 10.000 ευρώ αλλά αυτό σε ετήσια βάση σημαίνει απόδοση 18%. Ως εκ τούτου, τα αντισταθμιστικά κεφάλαια απευθύνονται σε επενδυτές που διαθέτουν μεγάλα ποσά προς επένδυση. Πρόκειται, δηλαδή, για παιχνίδια που απευθύνονται μόνο σε μεγάλους. Ανάμεσα σ' αυτούς βρίσκονται οπωσδήποτε τα ανά τον κόσμο ασφαλιστικά ταμεία, ιδρύματα, κληροδοτήματα κλπ, πολύ περισσότερο δε που η -υποτιθέμενη- "αντιστάθμιση" του κινδύνου λειτουργεί ως δέλεαρ για τους διαχειριστές τους, οι οποίοι πολύ συχνά δεν έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις ώστε να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους τέτοιων παιχνιδιών.
Θα έλεγε κανείς ότι δεν υπάρχει κάτι μεμπτό στο να κερδίζεις κάνοντας σωστές προβλέψεις. Μήπως αυτό δεν κάνουν και οι παίκτες τού ποδοσφαιρικού στοιχήματος; Όμως, το 1992 ο διαβόητος ουγγροπολιτειακός επενδυτής Τζορτζ Σόρος άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο Σόρος έβαλε μια ενδιαφέρουσα νέα παράμετρο: αν θέλεις να κερδίσεις από μια κατάσταση αλλά δεν μπορείς να την προβλέψεις, δημιούργησέ την! Λεπτομέρειες θα πούμε αύριο.
 |
| Επεξεργασία πίνακα: Cogito ergo sum |
Επειδή από την φύση τους τα hedge fund βολεύονται και με πολύ χαμηλές ποσοστιαίες αποδόσεις, σωρεύουν κέρδη τόσο από τον όγκο των συναλλαγών όσο και από τον όγκο των τοποθετημένων κεφαλαίων. Για παράδειγμα: 10 εκατ. ευρώ που αλλάζουν θέση μέσα σε δυο μέρες με απόδοση 0,1%, αποδίδουν μεν "μόνο" 10.000 ευρώ αλλά αυτό σε ετήσια βάση σημαίνει απόδοση 18%. Ως εκ τούτου, τα αντισταθμιστικά κεφάλαια απευθύνονται σε επενδυτές που διαθέτουν μεγάλα ποσά προς επένδυση. Πρόκειται, δηλαδή, για παιχνίδια που απευθύνονται μόνο σε μεγάλους. Ανάμεσα σ' αυτούς βρίσκονται οπωσδήποτε τα ανά τον κόσμο ασφαλιστικά ταμεία, ιδρύματα, κληροδοτήματα κλπ, πολύ περισσότερο δε που η -υποτιθέμενη- "αντιστάθμιση" του κινδύνου λειτουργεί ως δέλεαρ για τους διαχειριστές τους, οι οποίοι πολύ συχνά δεν έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις ώστε να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους τέτοιων παιχνιδιών.
Θα έλεγε κανείς ότι δεν υπάρχει κάτι μεμπτό στο να κερδίζεις κάνοντας σωστές προβλέψεις. Μήπως αυτό δεν κάνουν και οι παίκτες τού ποδοσφαιρικού στοιχήματος; Όμως, το 1992 ο διαβόητος ουγγροπολιτειακός επενδυτής Τζορτζ Σόρος άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο Σόρος έβαλε μια ενδιαφέρουσα νέα παράμετρο: αν θέλεις να κερδίσεις από μια κατάσταση αλλά δεν μπορείς να την προβλέψεις, δημιούργησέ την! Λεπτομέρειες θα πούμε αύριο.
Hedge fund: παιχνίδι μόνο για μεγάλους (2)
Στις 12 Αυγούστου 1930, κάπου στην Βουδαπέστη, ο εβραίος δικηγόρος και
συγγραφέας Τίβανταρ Σβαρτς και η σύζυγός του Έρτσεμπετ αποκτούν ένα
αγοράκι που το βαφτίζουν Γκυώργκυ. Αν και εβραίοι, οι Σβαρτς δεν
αντιμετώπισαν ιδιαίτερα προβλήματα κατά την περίοδο του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου, παρ' ότι η Ουγγαρία είχε συμμαχήσει με τον Άξονα. Οι Σβαρτς δεν
ανησύχησαν ιδιαίτερα ούτε τον Ιούλιο του 1941, όταν η ουγγρική
κυβέρνηση παρέδωσε στους γερμανούς 18.000 εβραίους χωρίς ουγγρική
ιθαγένεια, μιας και αυτοί είχαν την σωτήρια ιθαγένεια.
Όλα άλλαξαν μετά την συντριβή των ούγγρων από τους σοβιετικούς στην Μάχη του Στάλινγκραντ, όπου ο ουγγρικός στρατός διαλύθηκε, αφήνοντας πίσω του 100.000 νεκρούς. Ο πρωθυπουργός Μίκλος Κάλλαϋ άρχισε να συζητάει με τους συμμάχους, κάτι που εξόργισε τον Χίτλερ, ο οποίος κατέλαβε την χώρα την άνοιξη του 1944. Οι μαύρες μέρες για τους εβραίους ούγγρους άρχισαν αλλά κάπου εκεί τα ίχνη των Σβαρτς χάνονται. Μετά τον πόλεμο, ο Τίβανταρ ισχυρίστηκε ότι κρυβόταν κι ότι έκανε αντίσταση στους ναζί (έγραψε και σχετικό βιβλίο) αλλά το γεγονός είναι άλλο: όταν οι σοβιετικοί ελευθέρωσαν την Ουγγαρία από την ναζιστική κατοχή, βρήκαν εις βάρος του Σβαρτς στοιχεία συνεργασίας του με τους ναζί αρκετά για να τον στείλουν σε φυλακή στην Σιβηρία. Ο Τίβανταρ κατάφερε να δραπετεύσει και να επιστρέψει στην Βουδαπέστη αλλά, όταν εκδηλώθηκε η ουγγρική επανάσταση του 1956, οι Σβαρτς έφυγαν οριστικά από την χώρα κι εγκαταστάθηκαν στην Νέα Υόρκη μέχρι τον θάνατό τους.
Στο μεταξύ, το 1947 ο Γκυώργκυ πήγε στην Αγγλία για να σπουδάσει στο London School of Economics. Μιας και οι σπουδές αυτές δεν είναι φτηνές, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι, εν μέσω διώξεων, οι γονείς του βγήκαν από τον πόλεμο με λεφτά αλλά ο ίδιος διατυμπανίζει ότι τα κατάφερε με την δουλειά του ως γκαρσόνι και αχθοφόρος στα τραίνα. Εν πάση περιπτώσει, το 1954 ολοκλήρωσε τις σπουδές του κι έπιασε δουλειά στην εμπορική τράπεζα Singer & Friedlander Plc αλλά, όταν οι δικοί του πήγαν στην Νέα Υόρκη, τους ακολούθησε στις ΗΠΑ, πιστεύοντας ότι εκεί οι ευκαιρίες του για καρριέρα θα ήσαν περισσότερες. Ενθουσιασμένος από το νέο περιβάλλον, ο Γκυώργκυ Σβαρτς παίρνει την πολιτειακή υπηκοότητα και αλλάζει το όνομά του σε Τζωρτζ Σόρος, χωρίς ίσως να φαντάζεται ότι εξήντα χρόνια αργότερα, αυτό το όνομα θα ήταν γνωστό σε όλον τον κόσμο...
Το 1971, το Μπρέττον Γουντς καταρρέει, δημιουργώντας παγκόσμια νομισματική αναστάτωση. Στην Ευρώπη, οι έξι χώρες της Ε.Ο.Κ. αποφασίζουν να συντονίσουν την άμυνά τους δημιουργώντας τον Μάρτιο του 1972 ένα "φίδι στο τούννελ" (snake in the tunnel): ελεγχόμενη διακύμανση των νομισμάτων τους (το φίδι) μέσα στα στενά περιθώρια διακύμανσης του δολλαρίου (το τούννελ). Όμως, το "φίδι" δεν τα κατάφερε κι έτσι αντικαταστάθηκε στις 13/3/1979 με το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ). Από δω και πέρα, όλα τα κοινοτικά νομίσματα θα στοιχίζονταν πίσω από ένα εικονικό νόμισμα που λεγόταν ECU (European Currency Unit), με περιθώρια διακύμανσης 2,25%.
Το νέο σύστημα έδειχνε να δουλεύει μέχρι το 1992, οπότε και το τίναξε στον αέρα η Γερμανία. Καθώς η Ευρώπη διήνυε περίοδο ύφεσης, η γερμανική κυβέρνηση διαπίστωνε ότι το κόστος τής κατάκτησης της Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας έφτανε τα 150 δισ. μάρκα ετησίως. Για να καλυφθεί αυτό το κόστος, η χώρα δημιουργούσε χρήμα, κάτι που αύξανε τον πληθωρισμό σε ανεπιθύμητα ύψη. Προσπαθώντας να ελέγξει αυτόν τον πληθωρισμό, η Μπούντεσμπανκ άρχισε να αυξάνει τα επιτόκιά της, με αποτέλεσμα την άνοδο του μάρκου. Για να αμυνθούν οι άλλες χώρες, άρχισαν κι εκείνες να αυξάνουν τα επιτόκιά τους.
Όμως, η Μεγάλη Βρεττανία έχει σοβαρό πρόβλημα, μιας και η ανεργία της και ο πληθωρισμός της είναι πολύ πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Με τόση ανεργία, πόσο να αυξήσει τα επιτόκιά της, τα οποία άλλωστε έχουν ήδη υπερβεί το 10%; Η μόνη λύση είναι να υποτιμήσει την στερλίνα. Αλλά πώς να αντέξει η περηφάνια ενός βρεττανικού λέοντος μια υποτίμηση; Ο Τζον Μέητζορ και η κυβέρνησή του περνούν δύσκολες ώρες...
Στις ΗΠΑ, ο Τζωρτζ Σόρος έχει ιδρύσει από το 1973 έναν όμιλο διαχείρισης hedge fund, το Quantum. Αναζητώντας νέες επενδυτικές ευκαιρίες για το Quantum, δεν δυσκολεύεται να διαγνώσει το βρεττανικό πρόβλημα και να προβλέψει σωστά την αναπόφευκτη υποτίμηση. Βέβαια, τις ίδιες ικανότητες πρόβλεψης έχουν κι άλλοι. Μόνο που οι άλλοι κινούνται βάσει λογικής: αφού η στερλίνα θα υποτιμηθεί, ας πουλήσουμε τώρα που είναι ακριβή ή, έστω, ας μείνουμε μακρυά της. Και πουλάνε. Με ρέγουλα. Για να μη ρίξουν την τιμή.
Ο Σόρος κάνει το αντίθετο. Βασιζόμενος στην αντοχή των βρεττανών και στην άρνησή τους να υποτιμήσουν το νόμισμά τους, συνεχίζει να συγκεντρώνει στο Quantum δάνεια και τίτλους σε λίρες, περιμένοντας την ευκαιρία να δράσει. Το θέμα ήταν να υποτιμήσουν οι άγγλοι την στερλίνα την κατάλληλη στιγμή αλλά πώς; "Θα τους υποχρεώσω εγώ να το κάνουν", αποφασίζει ο Σόρος και ξαφνικά εξαπολύει την επίθεσή του. Μόνος του απέναντι σε ολόκληρη Μεγάλη Βρεττανία!
Την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 1992 το Quantum μετατρέπει μονοκοπανιά εφτά δισεκατομμύρια στερλίνες σε άλλα νομίσματα, κυρίως σε μάρκα και φράγκα. Ο Σόρος φροντίζει να καλυφθεί το γεγονός από τα μέσα ενημέρωσης, ενώ ο ίδιος προβαίνει σε αλλεπάλληλες απαισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον της στερλίνας. Σχεδόν αμέσως, ακολουθούν το παράδειγμά του κι άλλα μεγάλα hedge fund, όπως της Jones και της Caxton. Δημιουργείται πανικός, μέσα στον οποίο προσπαθούν να ξεφορτωθούν τις στερλίνες τους όλοι οι μεγάλοι παίκτες: Bank of America, Chase Manhattan, Citi, JPMorgan...
Φυσικά, η Τράπεζα της Αγγλίας αντέδρασε στην επίθεση και αποφάσισε να στηρίξει την στερλίνα, ρίχνοντας στην αγορά όλα τα αποθέματά της. Μέχρι το μεσημέρι, η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας είχε σπρώξει στην αγορά πάνω από 50 δισ. αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να στερέψει ενώ η επίθεση δεν έλεγε να κοπάσει. Πριν νυχτώσει, οι βρεττανοί πέταξαν λευκή πετσέτα. Την επόμενη μέρα η χώρα θα έβγαινε από το ΕΝΣ και θα υποτιμούσε το νόμισμά της κατά 15%. Ο Σόρος θα μπορούσε πια να ξαναγοράσει τις στερλίνες που πούλησε την προηγούμενη μέρα κατά 15% φτηνότερα και να κρατήσει στην τσέπη την διαφορά. Πάνω από ένα δισεκατομμύριο στερλίνες κέρδος σε μια μέρα, δεν το λες και άσχημο αποτέλεσμα...
Επίλογος. Στο 42ο κεφάλαιο της Ανατομίας του νεοφιλελευθερισμού (42. Οι "ασιατικές τίγρεις" αρρωσταίνουν) έγραφα:
Αύριο θα ολοκληρώσουμε.
Όλα άλλαξαν μετά την συντριβή των ούγγρων από τους σοβιετικούς στην Μάχη του Στάλινγκραντ, όπου ο ουγγρικός στρατός διαλύθηκε, αφήνοντας πίσω του 100.000 νεκρούς. Ο πρωθυπουργός Μίκλος Κάλλαϋ άρχισε να συζητάει με τους συμμάχους, κάτι που εξόργισε τον Χίτλερ, ο οποίος κατέλαβε την χώρα την άνοιξη του 1944. Οι μαύρες μέρες για τους εβραίους ούγγρους άρχισαν αλλά κάπου εκεί τα ίχνη των Σβαρτς χάνονται. Μετά τον πόλεμο, ο Τίβανταρ ισχυρίστηκε ότι κρυβόταν κι ότι έκανε αντίσταση στους ναζί (έγραψε και σχετικό βιβλίο) αλλά το γεγονός είναι άλλο: όταν οι σοβιετικοί ελευθέρωσαν την Ουγγαρία από την ναζιστική κατοχή, βρήκαν εις βάρος του Σβαρτς στοιχεία συνεργασίας του με τους ναζί αρκετά για να τον στείλουν σε φυλακή στην Σιβηρία. Ο Τίβανταρ κατάφερε να δραπετεύσει και να επιστρέψει στην Βουδαπέστη αλλά, όταν εκδηλώθηκε η ουγγρική επανάσταση του 1956, οι Σβαρτς έφυγαν οριστικά από την χώρα κι εγκαταστάθηκαν στην Νέα Υόρκη μέχρι τον θάνατό τους.
Στο μεταξύ, το 1947 ο Γκυώργκυ πήγε στην Αγγλία για να σπουδάσει στο London School of Economics. Μιας και οι σπουδές αυτές δεν είναι φτηνές, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι, εν μέσω διώξεων, οι γονείς του βγήκαν από τον πόλεμο με λεφτά αλλά ο ίδιος διατυμπανίζει ότι τα κατάφερε με την δουλειά του ως γκαρσόνι και αχθοφόρος στα τραίνα. Εν πάση περιπτώσει, το 1954 ολοκλήρωσε τις σπουδές του κι έπιασε δουλειά στην εμπορική τράπεζα Singer & Friedlander Plc αλλά, όταν οι δικοί του πήγαν στην Νέα Υόρκη, τους ακολούθησε στις ΗΠΑ, πιστεύοντας ότι εκεί οι ευκαιρίες του για καρριέρα θα ήσαν περισσότερες. Ενθουσιασμένος από το νέο περιβάλλον, ο Γκυώργκυ Σβαρτς παίρνει την πολιτειακή υπηκοότητα και αλλάζει το όνομά του σε Τζωρτζ Σόρος, χωρίς ίσως να φαντάζεται ότι εξήντα χρόνια αργότερα, αυτό το όνομα θα ήταν γνωστό σε όλον τον κόσμο...
 |
| Ο Τζωρτζ Σόρος δώρισε 25 εκατ. δολλάρια στην Χίλλαρυ Ρόνταμ Κλίντον για την προεκλογική της εκστρατεία. |
Το 1971, το Μπρέττον Γουντς καταρρέει, δημιουργώντας παγκόσμια νομισματική αναστάτωση. Στην Ευρώπη, οι έξι χώρες της Ε.Ο.Κ. αποφασίζουν να συντονίσουν την άμυνά τους δημιουργώντας τον Μάρτιο του 1972 ένα "φίδι στο τούννελ" (snake in the tunnel): ελεγχόμενη διακύμανση των νομισμάτων τους (το φίδι) μέσα στα στενά περιθώρια διακύμανσης του δολλαρίου (το τούννελ). Όμως, το "φίδι" δεν τα κατάφερε κι έτσι αντικαταστάθηκε στις 13/3/1979 με το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ). Από δω και πέρα, όλα τα κοινοτικά νομίσματα θα στοιχίζονταν πίσω από ένα εικονικό νόμισμα που λεγόταν ECU (European Currency Unit), με περιθώρια διακύμανσης 2,25%.
Το νέο σύστημα έδειχνε να δουλεύει μέχρι το 1992, οπότε και το τίναξε στον αέρα η Γερμανία. Καθώς η Ευρώπη διήνυε περίοδο ύφεσης, η γερμανική κυβέρνηση διαπίστωνε ότι το κόστος τής κατάκτησης της Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας έφτανε τα 150 δισ. μάρκα ετησίως. Για να καλυφθεί αυτό το κόστος, η χώρα δημιουργούσε χρήμα, κάτι που αύξανε τον πληθωρισμό σε ανεπιθύμητα ύψη. Προσπαθώντας να ελέγξει αυτόν τον πληθωρισμό, η Μπούντεσμπανκ άρχισε να αυξάνει τα επιτόκιά της, με αποτέλεσμα την άνοδο του μάρκου. Για να αμυνθούν οι άλλες χώρες, άρχισαν κι εκείνες να αυξάνουν τα επιτόκιά τους.
Όμως, η Μεγάλη Βρεττανία έχει σοβαρό πρόβλημα, μιας και η ανεργία της και ο πληθωρισμός της είναι πολύ πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Με τόση ανεργία, πόσο να αυξήσει τα επιτόκιά της, τα οποία άλλωστε έχουν ήδη υπερβεί το 10%; Η μόνη λύση είναι να υποτιμήσει την στερλίνα. Αλλά πώς να αντέξει η περηφάνια ενός βρεττανικού λέοντος μια υποτίμηση; Ο Τζον Μέητζορ και η κυβέρνησή του περνούν δύσκολες ώρες...
Στις ΗΠΑ, ο Τζωρτζ Σόρος έχει ιδρύσει από το 1973 έναν όμιλο διαχείρισης hedge fund, το Quantum. Αναζητώντας νέες επενδυτικές ευκαιρίες για το Quantum, δεν δυσκολεύεται να διαγνώσει το βρεττανικό πρόβλημα και να προβλέψει σωστά την αναπόφευκτη υποτίμηση. Βέβαια, τις ίδιες ικανότητες πρόβλεψης έχουν κι άλλοι. Μόνο που οι άλλοι κινούνται βάσει λογικής: αφού η στερλίνα θα υποτιμηθεί, ας πουλήσουμε τώρα που είναι ακριβή ή, έστω, ας μείνουμε μακρυά της. Και πουλάνε. Με ρέγουλα. Για να μη ρίξουν την τιμή.
Ο Σόρος κάνει το αντίθετο. Βασιζόμενος στην αντοχή των βρεττανών και στην άρνησή τους να υποτιμήσουν το νόμισμά τους, συνεχίζει να συγκεντρώνει στο Quantum δάνεια και τίτλους σε λίρες, περιμένοντας την ευκαιρία να δράσει. Το θέμα ήταν να υποτιμήσουν οι άγγλοι την στερλίνα την κατάλληλη στιγμή αλλά πώς; "Θα τους υποχρεώσω εγώ να το κάνουν", αποφασίζει ο Σόρος και ξαφνικά εξαπολύει την επίθεσή του. Μόνος του απέναντι σε ολόκληρη Μεγάλη Βρεττανία!
Την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 1992 το Quantum μετατρέπει μονοκοπανιά εφτά δισεκατομμύρια στερλίνες σε άλλα νομίσματα, κυρίως σε μάρκα και φράγκα. Ο Σόρος φροντίζει να καλυφθεί το γεγονός από τα μέσα ενημέρωσης, ενώ ο ίδιος προβαίνει σε αλλεπάλληλες απαισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον της στερλίνας. Σχεδόν αμέσως, ακολουθούν το παράδειγμά του κι άλλα μεγάλα hedge fund, όπως της Jones και της Caxton. Δημιουργείται πανικός, μέσα στον οποίο προσπαθούν να ξεφορτωθούν τις στερλίνες τους όλοι οι μεγάλοι παίκτες: Bank of America, Chase Manhattan, Citi, JPMorgan...
Φυσικά, η Τράπεζα της Αγγλίας αντέδρασε στην επίθεση και αποφάσισε να στηρίξει την στερλίνα, ρίχνοντας στην αγορά όλα τα αποθέματά της. Μέχρι το μεσημέρι, η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας είχε σπρώξει στην αγορά πάνω από 50 δισ. αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να στερέψει ενώ η επίθεση δεν έλεγε να κοπάσει. Πριν νυχτώσει, οι βρεττανοί πέταξαν λευκή πετσέτα. Την επόμενη μέρα η χώρα θα έβγαινε από το ΕΝΣ και θα υποτιμούσε το νόμισμά της κατά 15%. Ο Σόρος θα μπορούσε πια να ξαναγοράσει τις στερλίνες που πούλησε την προηγούμενη μέρα κατά 15% φτηνότερα και να κρατήσει στην τσέπη την διαφορά. Πάνω από ένα δισεκατομμύριο στερλίνες κέρδος σε μια μέρα, δεν το λες και άσχημο αποτέλεσμα...
 |
| Η επόμενη μέρα τής "Μαύρης Τετάρτης". Τα αγγλικά πρωτοσέλιδα της 17/9/1992 θρηνούν για την λίρα. |
Επίλογος. Στο 42ο κεφάλαιο της Ανατομίας του νεοφιλελευθερισμού (42. Οι "ασιατικές τίγρεις" αρρωσταίνουν) έγραφα:
(...) Ξαφνικά, όμως, εκείνη την άνοιξη του 1997, όλα άλλαξαν. Οι "ασιατικές τίγρεις" αρρώστησαν βαρειά και άρχισαν να βυθίζονται με ανεξέλεγκτα γρήγορους ρυθμούς. Σε σύντομο χρονικό διάστημα και δίχως να υπάρχει καμμιά εμφανής αιτία, οι επενδυτές αποδύθηκαν σε ταχύτατες ρευστοποιήσεις των θέσεών τους, με αποτέλεσμα τα νομίσματα αυτών των χωρών να αρχίσουν να καταρρέουν. Μέσα στο 1997, η Νότια Κορέα, για την οποία μιλήσαμε πρωτύτερα, παρουσίασε αρνητικό ισοζύγιο επενδύσεων 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Δηλαδή, 120 χαμένα δισεκατομμύρια μέσα σε έναν χρόνο, δίχως λόγο... Τι είχε συμβεί, λοιπόν; (...) Όλα ξεκίνησαν από μια φήμη, ότι τάχα τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ταϋλάνδης δεν επαρκούσαν για την στήριξη του νομίσματός της. Αυτή η φήμη ήταν αρκετή για να ξεφουσκώσει η επενδυτική φούσκα με την ίδια ευκολία με την οποία είχε φουσκώσει. Οι τράπεζες άρχισαν να ανακαλούν τις πιστώσεις που είχαν χορηγήσει. (...)Εκείνο που δεν είχα γράψει τότε (τί να πρωτογράψει κανείς;) είναι ότι, σύμφωνα με δημοσίευμα του Forbes ("Burma's billionaire", 13/4/2007), πρωτοστάτης σ' εκείνη την επίθεση ήταν ένας όμιλος διαχείρισης hedge fund: το Quantum...
Αύριο θα ολοκληρώσουμε.
Hedge fund: παιχνίδι μόνο για μεγάλους (3)
Απ' όσα είπαμε στα δυο προηγούμενα σημειώματα, προκύπτει αβίαστα το
συμπέρασμα ότι, εφ' όσον η κερδοφορία των αντισταθμιστικών κεφαλαίων
προκύπτει από τις διακυμάνσεις τής αγοράς (χωρίς σημασία αν πρόκειται
για ανοδικές ή καθοδικές), το συμφέρον των hedge fund έγκειται στην αστάθεια του συστήματος.
Κατ' επέκταση, οι διαχειριστές των hedge fund κάνουν ό,τι μπορούν για
να υποσκάπτουν την σταθερότητα. Πολλές φορές δε, στήνουν άτυπα καρτέλ
μεταξύ τους ώστε οι επιθέσεις τους να είναι αποτελεσματικώτερες.
Οι διαχειριστές των hedge fund δεν είναι μόνοι στο παιχνίδι τους. Πάντοτε έχουν τις πλάτες τους καλυμμένες από κάποιες μεγάλες τράπεζες, κάποια στιβαρά ταμεία κλπ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα hedge fund αποτελούν απλώς την αιχμή του δόρατος των ανά την υφήλιο "flash boys" (*). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περυσινή περίπτωση με τα γερμανικά ομόλογα, στην οποία θα αναφερθούμε εδώ.
To 1971, o Μπιλ Γκρος ιδρύει την Pacific Investment Management Co (PIMCO), η οποία στο πέρασμα των χρόνων εξαγοράζεται από την Allianz και αναδεικνύεται στον ισχυρότερο επενδυτικό όμιλο του κόσμου (το 2014 επένδυσε ακόμη και σε ελληνικά ομόλογα 121 εκατ. δολλάρια). Όμως, τον Σεπτέμβριο του 2014, λόγω διαφωνιών και συγκρούσεων με τους συνεταίρους του, ο Γκρος εγκαταλείπει την PIMCO και αναλαμβάνει το πηδάλιο της ανταγωνιστικής Janus Capital. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν σχεδιάζει την εκδίκησή του.
Στις 21 Απριλίου 2015, ο Γκρος ανεβάζει ένα "αθώο" τιτίβισμα στο Twitter: "Δεκαετή γερμανικά ομόλογα = το στοίχημα μιας ζωής. Καλύτερο από την λίρα το 1993. Το μόνο ερώτημα είναι το πότε". Την ίδια στιγμή, δίνει συνέντευξη στο καλωδιακό CNBC, για να δώσει εξηγήσεις. Η θέση του είναι ότι τα γερμανικά ομόλογα έπεσαν πολύ χαμηλά (μέχρι 0,049%) και σίγουρα θα ανεβούν. Ο ίδιος διατυπώνει την εκτίμηση ότι, αν επαληθευτούν οι προβλέψεις του, είναι πολύ πιθανόν να προκύψουν επενδυτικά κέρδη 10-15% μέσα σε ένα-δυο χρόνια. Μάλιστα δε, "τεκμηριώνει" και την θεση του: "δεν είναι δυνατόν τα αντίστοιχα ομόλογα των ΗΠΑ να έχουν διαφορά σχεδόν 200 μονάδες βάσης" (σ.σ.: εκείνη την εποχή, τα δεκαετή των ΗΠΑ έπαιζαν στο 1,92%) (**).
Φυσικά, οι δηλώσεις τού Γκρος αναμεταδίδονται σε όλα τα ΜΜΕ και δημιουργούν πανζουρλισμό, λειτουργώντας ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Μέσα σε λίγες μέρες, η Γερμανία βλέπει τα δεκαετή της ομόλογα να εκτινάσσονται: 0,486% στις 29 Μαΐου, 0,884% στις 6 Ιουνίου, 1,055% στις 10 Ιουνίου... H Janus αλλά και όσοι άκουσαν την "συμβουλή" του Γκρος, αποκόμισαν τεράστια κέρδη σε λίγες εβδομάδες κι όχι "10-15% μέσα σε ένα-δυο χρόνια". Κι επειδή, όπου κάποιος κερδίζει, κάποιος άλλος χάνει, τα οφέλη των κερδοσκόπων βγήκαν από τους γερμανούς φορολογουμένους κι από όσους είχαν πουλήσει γερμανικά ομόλογα σε κάτω τιμή. Όλως τυχαίως, ανάμεσα στους τελευταίους ήταν και η PIMCO.
Εννοείται ότι η κερδοσκοπική επίθεση που ενορχήστρωσε ο Γκρος δεν έπληξε μόνο την Γερμανία. Τα απόνερα εξακόντισαν τα δεκαετή ομόλογα πολλών χωρών κατά αρκετές μονάδες βάσης μέσα σε έναν μήνα (Πορτογαλία 80 μ.β., Ισπανία 70 μ.β., Ιταλία και Γαλλία 65 μ.β. κλπ). Όσο κι αν η ισορροπία επανήλθε σχετικά σύντομα, τα flash boys προκάλεσαν ένα flash crash, το οποίο γέμισε για τα καλά μερικές πολύ βαθειές τσέπες...
Φαινόμενα παρόμοια με αυτό που μόλις είδαμε, εμφανίζονται συνεχώς. Στόχοι των κερδοσκόπων γίνονται όλες οι χώρες, καθ' ότι το κεφάλαιο δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε τον θεό του. Οδυνηρή εμπειρία έχει και η Ρωσσία, που πριν ενάμισυ χρόνο είδε τα δεκαετή της ομόλογα να εκτοξεύονται από το 10% στο 16% σε λίγες μέρες. Το ίδιο και χειρότερο είχε πάθει λίγο νωρίτερα και η Τουρκία, με το επιτόκιό της σχεδόν να διπλασιάζεται από 6% σε 11%.
Αναρωτιέται κανείς αν υπάρχουν μηχανισμοί ασφαλείας, οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις. Η απάντηση είναι απλή: υπάρχουν αλλά είναι άχρηστοι. Και είναι άχρηστοι διότι η ασυδοσία τού καπιταλισμού είναι τόση ώστε δεν ελέγχεται. Είδαμε χτες ότι ο Σόρος έσπρωξε μόνος του σε μια στιγμή 7 δισ. λίρες και αυτομάτως τον ακολούθησαν τόσοι ώστε κατάφεραν σε λίγες ώρες να στεγνώσουν ολόκληρη την κεντρική τράπεζα της Αγγλίας. Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να διαθέσει 60 δισ. ευρώ μηνιαίως για την άμυνα τής Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ένας όμιλος διαχείρισης hedge fund μπορεί να ρίξει το ίδιο ποσό σε ένα λεπτό και μια συντονισμένη επίθεση hedge fund μπορεί να συγκεντρώσει τα δεκαπλάσια ποσά σε λίγες ώρες.
Και τώρα το κερασάκι. Το 2010, η βρεττανική ρυθμιστική αρχή (Financial Services Authority - FSA) δημοσίευσε μια μελέτη, σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχουν αποδείξεις πως τα hedge funds ενέχουν συστημικό κίνδυνο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σημειώνει δε ότι οι τράπεζες δεν εμφανίζουν συγκεντρωμένη έκθεση στα hedge fund και επίσης ότι τα hedge fund χρησιμοποιούν χαμηλή μόχλευση, με αποτέλεσμα κανένα hedge fund από μόνο του να μην ενέχει σημαντικό συστημικό κίνδυνο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα (***). Κι αυτά τα λέει η ρυθμιστική αρχή μιας χώρας η οποία υποχρεώθηκε να υποτιμήσει το νόμισμα της και να χάσει 3,5 δισ. λίρες σε μια μέρα, χάρη στην επίθεση ενός hedge fund! Μωραίνει κύριος ον βούλεται απολέσαι...
Επίλογος. Λογάριαζα να κάνω και μια σύντομη παρουσίαση των διαφόρων μορφών hedge fund (distress, value, aggressive, fund of funds κλπ) αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος. Θα μπορούσα, επίσης, να συνεχίσω με περισσότερα σημειώματα στο ίδιο θέμα αλλά έχω κάτι άλλο στο μυαλό μου. Έτσι, θα κλείσω εδώ με μια τελευταία σημείωση. Αν αναζητήσετε στοιχεία για τον Τζορτζ Σόρος και τον Μπιλ Γκρος, θα ανακαλύψετε ότι οι δυο τους έχουν κάτι κοινό: είναι... φιλάνθρωποι!
---------------------------------------
(*) Από τον τίτλο του βιβλίου τού Μάικλ Λιούις (γνωστού στην Ελλάδα από το βιβλίο Το μεγάλο σορτάρισμα, εκδόσεις Παπαδόπουλος) Flash boys: a Wall Street revolt. Έτσι χαρακτηρίζονται οι απηνείς κερδοσκόποι, που δεν διστάζουν να προκαλέσουν στιγμιαία παγκόσμια αναστάτωση προκειμένου να καταγράψουν βραχυχρόνια οφέλη.
(**) Όλη η ιστορία: "Bill Gross tweets: German 10-year bunds 'the short of a lifetime'", Ρώυτερς, 21/4/2015
(***) Louise Armitstead, "Hedge funds do not pose systemic risk, concludes FSA", The Telegraph, 23/2/2010.
Οι διαχειριστές των hedge fund δεν είναι μόνοι στο παιχνίδι τους. Πάντοτε έχουν τις πλάτες τους καλυμμένες από κάποιες μεγάλες τράπεζες, κάποια στιβαρά ταμεία κλπ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα hedge fund αποτελούν απλώς την αιχμή του δόρατος των ανά την υφήλιο "flash boys" (*). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περυσινή περίπτωση με τα γερμανικά ομόλογα, στην οποία θα αναφερθούμε εδώ.
 |
| Ο Μπιλ Γκρος ως επί κεφαλής του ομίλου διαχείρισης hedge fund με το ταιριαστό όνομα Janus (Ιανός), μιας κι ένα hedge fund βγάζει κέρδη όχι μόνο από την άνοδο αλλά κι από την πτώση των αξιών. |
To 1971, o Μπιλ Γκρος ιδρύει την Pacific Investment Management Co (PIMCO), η οποία στο πέρασμα των χρόνων εξαγοράζεται από την Allianz και αναδεικνύεται στον ισχυρότερο επενδυτικό όμιλο του κόσμου (το 2014 επένδυσε ακόμη και σε ελληνικά ομόλογα 121 εκατ. δολλάρια). Όμως, τον Σεπτέμβριο του 2014, λόγω διαφωνιών και συγκρούσεων με τους συνεταίρους του, ο Γκρος εγκαταλείπει την PIMCO και αναλαμβάνει το πηδάλιο της ανταγωνιστικής Janus Capital. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν σχεδιάζει την εκδίκησή του.
Στις 21 Απριλίου 2015, ο Γκρος ανεβάζει ένα "αθώο" τιτίβισμα στο Twitter: "Δεκαετή γερμανικά ομόλογα = το στοίχημα μιας ζωής. Καλύτερο από την λίρα το 1993. Το μόνο ερώτημα είναι το πότε". Την ίδια στιγμή, δίνει συνέντευξη στο καλωδιακό CNBC, για να δώσει εξηγήσεις. Η θέση του είναι ότι τα γερμανικά ομόλογα έπεσαν πολύ χαμηλά (μέχρι 0,049%) και σίγουρα θα ανεβούν. Ο ίδιος διατυπώνει την εκτίμηση ότι, αν επαληθευτούν οι προβλέψεις του, είναι πολύ πιθανόν να προκύψουν επενδυτικά κέρδη 10-15% μέσα σε ένα-δυο χρόνια. Μάλιστα δε, "τεκμηριώνει" και την θεση του: "δεν είναι δυνατόν τα αντίστοιχα ομόλογα των ΗΠΑ να έχουν διαφορά σχεδόν 200 μονάδες βάσης" (σ.σ.: εκείνη την εποχή, τα δεκαετή των ΗΠΑ έπαιζαν στο 1,92%) (**).
Φυσικά, οι δηλώσεις τού Γκρος αναμεταδίδονται σε όλα τα ΜΜΕ και δημιουργούν πανζουρλισμό, λειτουργώντας ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Μέσα σε λίγες μέρες, η Γερμανία βλέπει τα δεκαετή της ομόλογα να εκτινάσσονται: 0,486% στις 29 Μαΐου, 0,884% στις 6 Ιουνίου, 1,055% στις 10 Ιουνίου... H Janus αλλά και όσοι άκουσαν την "συμβουλή" του Γκρος, αποκόμισαν τεράστια κέρδη σε λίγες εβδομάδες κι όχι "10-15% μέσα σε ένα-δυο χρόνια". Κι επειδή, όπου κάποιος κερδίζει, κάποιος άλλος χάνει, τα οφέλη των κερδοσκόπων βγήκαν από τους γερμανούς φορολογουμένους κι από όσους είχαν πουλήσει γερμανικά ομόλογα σε κάτω τιμή. Όλως τυχαίως, ανάμεσα στους τελευταίους ήταν και η PIMCO.
Εννοείται ότι η κερδοσκοπική επίθεση που ενορχήστρωσε ο Γκρος δεν έπληξε μόνο την Γερμανία. Τα απόνερα εξακόντισαν τα δεκαετή ομόλογα πολλών χωρών κατά αρκετές μονάδες βάσης μέσα σε έναν μήνα (Πορτογαλία 80 μ.β., Ισπανία 70 μ.β., Ιταλία και Γαλλία 65 μ.β. κλπ). Όσο κι αν η ισορροπία επανήλθε σχετικά σύντομα, τα flash boys προκάλεσαν ένα flash crash, το οποίο γέμισε για τα καλά μερικές πολύ βαθειές τσέπες...
 |
| Το περίφημο "τιτίβισμα"του Γκρος |
Φαινόμενα παρόμοια με αυτό που μόλις είδαμε, εμφανίζονται συνεχώς. Στόχοι των κερδοσκόπων γίνονται όλες οι χώρες, καθ' ότι το κεφάλαιο δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε τον θεό του. Οδυνηρή εμπειρία έχει και η Ρωσσία, που πριν ενάμισυ χρόνο είδε τα δεκαετή της ομόλογα να εκτοξεύονται από το 10% στο 16% σε λίγες μέρες. Το ίδιο και χειρότερο είχε πάθει λίγο νωρίτερα και η Τουρκία, με το επιτόκιό της σχεδόν να διπλασιάζεται από 6% σε 11%.
Αναρωτιέται κανείς αν υπάρχουν μηχανισμοί ασφαλείας, οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις. Η απάντηση είναι απλή: υπάρχουν αλλά είναι άχρηστοι. Και είναι άχρηστοι διότι η ασυδοσία τού καπιταλισμού είναι τόση ώστε δεν ελέγχεται. Είδαμε χτες ότι ο Σόρος έσπρωξε μόνος του σε μια στιγμή 7 δισ. λίρες και αυτομάτως τον ακολούθησαν τόσοι ώστε κατάφεραν σε λίγες ώρες να στεγνώσουν ολόκληρη την κεντρική τράπεζα της Αγγλίας. Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να διαθέσει 60 δισ. ευρώ μηνιαίως για την άμυνα τής Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ένας όμιλος διαχείρισης hedge fund μπορεί να ρίξει το ίδιο ποσό σε ένα λεπτό και μια συντονισμένη επίθεση hedge fund μπορεί να συγκεντρώσει τα δεκαπλάσια ποσά σε λίγες ώρες.
Και τώρα το κερασάκι. Το 2010, η βρεττανική ρυθμιστική αρχή (Financial Services Authority - FSA) δημοσίευσε μια μελέτη, σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχουν αποδείξεις πως τα hedge funds ενέχουν συστημικό κίνδυνο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σημειώνει δε ότι οι τράπεζες δεν εμφανίζουν συγκεντρωμένη έκθεση στα hedge fund και επίσης ότι τα hedge fund χρησιμοποιούν χαμηλή μόχλευση, με αποτέλεσμα κανένα hedge fund από μόνο του να μην ενέχει σημαντικό συστημικό κίνδυνο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα (***). Κι αυτά τα λέει η ρυθμιστική αρχή μιας χώρας η οποία υποχρεώθηκε να υποτιμήσει το νόμισμα της και να χάσει 3,5 δισ. λίρες σε μια μέρα, χάρη στην επίθεση ενός hedge fund! Μωραίνει κύριος ον βούλεται απολέσαι...
 |
| Η εξέλιξη των δεκαετών γερμανικών ομολόγων (Δεκέμβριος 2014 - Ιούνιος 2016). Το κόκκινο βέλος σημαδεύει την 21η Απριλίου 2015. (διάγραμμα: Zero Hedge, Cogito ergo sum) |
Επίλογος. Λογάριαζα να κάνω και μια σύντομη παρουσίαση των διαφόρων μορφών hedge fund (distress, value, aggressive, fund of funds κλπ) αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος. Θα μπορούσα, επίσης, να συνεχίσω με περισσότερα σημειώματα στο ίδιο θέμα αλλά έχω κάτι άλλο στο μυαλό μου. Έτσι, θα κλείσω εδώ με μια τελευταία σημείωση. Αν αναζητήσετε στοιχεία για τον Τζορτζ Σόρος και τον Μπιλ Γκρος, θα ανακαλύψετε ότι οι δυο τους έχουν κάτι κοινό: είναι... φιλάνθρωποι!
---------------------------------------
(*) Από τον τίτλο του βιβλίου τού Μάικλ Λιούις (γνωστού στην Ελλάδα από το βιβλίο Το μεγάλο σορτάρισμα, εκδόσεις Παπαδόπουλος) Flash boys: a Wall Street revolt. Έτσι χαρακτηρίζονται οι απηνείς κερδοσκόποι, που δεν διστάζουν να προκαλέσουν στιγμιαία παγκόσμια αναστάτωση προκειμένου να καταγράψουν βραχυχρόνια οφέλη.
(**) Όλη η ιστορία: "Bill Gross tweets: German 10-year bunds 'the short of a lifetime'", Ρώυτερς, 21/4/2015
(***) Louise Armitstead, "Hedge funds do not pose systemic risk, concludes FSA", The Telegraph, 23/2/2010.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου